جلسه‌ی شصت وسوم هم اندیشی جوانان در تاریخ 10/5/88 با حضور میهمانانی جدید و اعضای همیشگی تشکیل شد. من پس ازتوضیحاتی در خصوص نحوه‌ی برگزاری جلسات برای میهمانان تازه وارد، مروری بر مباحث شش جلسه‌ی گذشته‌ی قرآن و زندگی داشتم. سپس هم‌اندیشان به ادامه‌ی مباحث هفته‌ی پیش پیرامون سئوال یکی از دوستان پرداختند. خلاصه‏ای از عرایض خود در این جلسه را تقدیمتان می‏کنم:
ما اول باید کلاهمان را قاضی کنیم و بدون تعارف با خودمان ببینیم کلیات دین را قبول داریم یا نه؟ اگر کلیات را پذیرفتیم، یقین می‌آوریم که در جزئیات آن هم منطقی نهفته است؛ حتی اگر ما متوجه آن منطق نشویم.

شما می توانید ادیان را بررسی کنید و اصلح را انتخاب کنید ولی وقتی آن اصلح را انتخاب کردید دیگر نمی‌توانید در جزئیات آن هم دنبال دلیل عقلی و استلال و برهان باشید. تنها اصول پنجگاانه‌ی دین است که عقلی است و بقیه عقلی نیستند. دین شناسنامه‌ای از ما پذیرفته نیست؛ چون انسان را به کمال نمی‌رساند.

بنابراین شک در اصل دین خوب است؛ ولی به قول شهید مطهری به عنوان یک معبر و نه یک توقف‌گاه؛ زیرا دین باورمندانه به انسان جهت می‌دهد نه دین شناسنامه‌ای. اما شک در جزئیات و فروعات احکام معنی ندارد. البته در فروعات هم دو نوع شک داریم: یکی شک در اصل چرائی حکم خداوند؛ بدین معنی که تا فلسفه و دلیل حکم از نظر منطق و عقل من جور در نیاید در عمل کردن به آن مشکل داشته باشم. دیگر شک در اینکه حکمی که به دست ما رسیده است آیا حکم خداست یا نه؟ در صورت دوم، حق شک کردن داریم؛ که همین مباحث، باعث پیدایش علمی به نام روش استنباط یا همان اجتهاد گردیده است. ولی وقتی اصل دین را پذیرفتیم، شک اول به هیچ وجه جایز نیست.

بنابراین در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست در بحث دین، جزء به جزء مسائل را بررسی کرده و قبول کنیم؟ باید گفت: نه؛ زیرا اینطور به نتیجه نخواهید رسید. شما هرکدام از این احکام را هم که به دلیلش پی ببرید باز هم فروعات دیگری هست که همواره باید در صدد دستیابی به فلسفه و دلایل آنها باشید. این است که عمر انسان کفاف نمی دهد و آنوقت تمام عمر را در شک و تردید به سر می‌بد.

آیه ی بعدی را که مورد بررسی قرار می دهیم، تنها دعائی است که خواندن آن در طول روز، حداقل ده بار بر هر انسان مسلمانی واجب است. " اهدنا الصراط المستقیم "

با مطرح کردن یک سئوال، دوستان را به تبادل افکار در این خصوص دعوت می کنم. اگر ما مدعی هستیم که در راه راست حرکت می کنیم، پس چرا این دعا را می خوانیم؟ ادامه ی بحث را در جلسه‌ی آینده پیگیری خواهیم نمود.